Interview met Matthias Diependaele in Het Laatste Nieuws

Zijn kantoor oogt niet meer zo kaal als één jaar geleden, toen Matthias Diependaele (N-VA) er zijn intrek in nam. “Maar mijn verloofde is wel nog steeds kwaad dat er geen foto van haar op mijn bureau staat”, lacht de Vlaams minister-president. Na een zwaar weekend vol begrotingsonderhandelingen is er duidelijk een last van zijn schouders gevallen. Nochtans heeft hij geen toffe boodschap te verkondigen: de Vlaamse regering bespaart 1,5 miljard euro – de grootste Vlaamse saneringsoefening ooit.

Toen u zondagnacht buitenkwam met een deal, zei u dat u ‘trots’ was. Zit hier nu een fiere man voor mij?

Matthias: “Trots … Is dat het juiste woord? Als ploeg hebben we onze verantwoordelijkheid genomen en daar ben ik blij om. Maar niémand vindt dit leuk, hé. Wat voor onmensen zouden we dan zijn! Politici zijn van nature pleasers: wij willen vooral geven en niets afnemen. Ik sta hier dus niet te glunderen.”

Het zou u niet in dank afgenomen worden, want u gaat heel wat Vlamingen zwaar in hun portemonnee raken.

Matthias: “Om te zorgen dat we belangrijk beleid wél nog kunnen uitvoeren. We moesten de afweging maken: wat is vandaag een prioriteit en wat is minder belangrijk? Door die besparingen kunnen we nog investeren in de zorg, in ons onderwijs, in onze wegen, in onze kinderopvang – en daar vaart iedereen wel bij.”

Matthias: “(zucht) Ik snap dat… Maar dat is 3 euro per maand erbij: dat is toch nog beperkt? Kijk ook eens wat je ervoor in ruil krijgt. Het is een belasting die ervoor zorgt dat je in Vlaanderen veel betere zorg krijgt dan in Brussel en Wallonië. Ooit betaalt die bijdrage zich terug, zodat je op je oude dag tegen een betaalbare prijs degelijk verzorgd kan worden.”

De rusthuizen worden nochtans alleen maar duurder.

Matthias: “(fel) En ze zouden nog duurder worden als de zorgpremie niet zou bestaan!”

Vloeit die 100 euro eigenlijk wel rechtstreeks terug naar de zorg, of is het gewoon bedoeld om de begrotingsput te dempen?

Matthias: “(op dreef) Weet je hoeveel Vlaanderen ophaalt via die zorgpremie? 400 miljoen euro. Weet je hoeveel Vlaanderen investeert om die 300.000 zorgbehoevende Vlamingen te helpen? 4 miljard euro. Die 100 euro dekt dus maar een fractie van de kost. Als je de volledige kost zou laten dekken door de zorgpremie, dan zou die eigenlijk 1.000 euro per jaar bedragen. Met wat je nu jaarlijks gaat betalen, kan je nog niet één persoon per maand helpen.”

Waarom is dat één vast bedrag van 100 euro, en kon dat niet getrapt stijgen naarmate je inkomen toeneemt? Voor iemand die veel verdient is 100 euro niet veel, voor lage lonen wel.

Matthias: “Omwille van de administratieve vereenvoudiging. Anders wordt onze overheid opgezadeld met nog meer regellast. Trouwens: er is ook een herverdeling bij het uitbetalen van die premie. Wie minder verdient, krijgt een hoger bedrag.”

De jaarlijkse schoolbonus van 20 tot 70 euro verdwijnt ook. Dat extraatje konden veel ouders in de dure septembermaand wel gebruiken.

Matthias: “Maar het kindergeld zal wel elk jaar nog geïndexeerd worden. Van de schoolbonus hadden we het idee dat het geen fundamenteel effect had.”

Dat is niet de enige maatregel die Vlamingen in hun portemonnee zullen voelen: de verbouwpremies worden geschrapt voor hogere inkomens. En dat heb je als single wanneer je 3.500 euro bruto verdient, of 4.900 euro bruto als koppel.

Matthias: “Volgens onze berekeningen kan nog steeds 68% van de Vlamingen beroep doen op die premies.”

Dat is zo als je rekent dat 68% van de Vlamingen single is, maar dat klopt niet. Als koppel verdien je samen vaak meer dan 4.900 euro bruto en val je dus sneller uit de boot.

Matthias: “Maar dan heb je wel twee inkomens die een verbouwing kunnen betalen. Iemand die alleenstaand is, kan dat financiële duwtje beter gebruiken.”

Het voelt toch wrang: Vlaanderen legt strenge renovatieregels op, maar helpt veel Vlamingen financieel niet meer om die dure doelstellingen te halen.

Matthias: “Maar de renovatieplicht is toch niet meer zo streng? Een EPC-label D is al voldoende. Het is maar de vraag of die verbouwpremies mensen er echt toe aanzet om te verbouwen. Is het niet gewoon iets extra dat je krijgt als je toch al van plan bent om te renoveren? Verbouwen doe je toch vooral om de waarde van je woning te verhogen en om je energiefactuur te drukken. Door 300 miljoen euro weg te snijden bij bedrijven, verlagen we die energiefactuur trouwens voor iedereen.”

Met 10 euro per jaar. Dat compenseert het wegvallen van honderden à duizenden euro aan verbouwpremies niet.

Matthias: “Dat is stap één, hé. Er komt ook een taxshift waardoor elektriciteit goedkoper wordt en gas duurder. We gaan ook nog Europese middelen gebruiken om die verder te verlagen.”

Het heeft wel veel weg van flipflopbeleid, want na een verstrenging in juli verandert de Vlaamse regering nóg eens de regels. De verbouwer weet nooit waar hij aan toe is.

Matthias: “Daarom komen er overgangsmaatregelen, waarschijnlijk tot 1 juli. Omdat we weten dat mensen die nu aan het verbouwen zijn, vaak hun berekening al gemaakt hebben en ook rekenen op die premies.”

De regering gaat ook het mes zetten in de subsidies. Wie gaat dat voelen?

Matthias: “Elke minister heeft z’n lijstje klaar en zal bij tijd en stond daarover communiceren. (Geïrriteerd) Vlaanderen krijgt vaak het verwijt subsidieziek te zijn, maar daar wordt echt een karikatuur van gemaakt. Wij geven echt niet al ons geld uit aan hamstercoaches of kookapps! Ik ben er heilig van overtuigd dat 99,9% van de subsidies terechtkomt waar het zou moeten. Wat we wel moeten doen is het moeilijke kerntakendebat voeren, maar het is echt niet zo simpel om zomaar te snijden in subsidies.”

Matthias: “(op dreef) Maar vertel mij welke uitgave van de overheid niets waard is en gewoon geschrapt moet worden! Het onderwijs? Onze wegen? Geen sociale woningen meer? In erfgoed? In cultuur? Voor elke persoon die zegt dat het geschrapt moet worden, vind je ook iemand die pleit om het te behouden. In Vlaanderen zijn er 7 miljoen verschillende meningen. Echt waar, ik vraag me af: waar zitten nu die grote subsidies die we volledig kunnen schrappen zodat we niemand kunnen raken? Ik weet het niet.”

Voor u was het wel simpel om te stoppen met ontwikkelingssamenwerking. U leek er zelfs bijna trots op.

Matthias: “Dat is nu eens iets wat ik geen kerntaak van Vlaanderen vind. Wij staken 5 miljoen euro in Marokko, maar dat is geen ontwikkelingsland. Ik vind het goed dat we daarmee stoppen.”

In welzijn wordt er ook 90 miljoen euro geschrapt. Dat kan toch niet anders dan dat we dat gaan voelen.

Matthias: “90 miljoen op een budget van 18 miljard! Dat is 0,5% van het totale budget. Dat zijn kleinere uitgaven, efficiëntiewinsten, die niet gaan opvallen.”

Maar als je het allemaal oplijst, dan is toch de conclusie dat de middenklasse het kind van de rekening is na deze begrotingsoefening.

Matthias: “(zucht) We zijn het meest herverdelende land van Europa volgens de OESO. De zwaarste schouders dragen in onze samenleving het meest bij.”

Maar toch: nu wordt het leven voelbaar nog een beetje duurder. De bustickets en dienstencheques werden al verhoogd en nu gaat de zorgpremie ook in één klap 36 euro omhoog en verdwijnen de schoolbonus en verbouwpremies. Dat raakt hoe dan ook de middenklasse.

Matthias: “(snel) Maar wie een laag inkomen heeft, krijgt wel nog steun.”

U begint als een socialist te klinken.

Matthias: “Nee, maar we moeten er niet flauw over doen: veel Vlamingen worden geraakt. Maar ik denk niet dat we de middenklasse bovenmatig hard treffen, omdat er ook maatregelen zijn die hen ten goede komen, zoals investeringen in onderwijs, de kinderopvang en de jobbonus. Ja, we vragen om inspanningen, maar de middenklasse profiteert ook van die uitgaven. En wat is het alternatief? Dat we onze kinderen en kleinkinderen opzadelen met gigantische putten die hun ouders gegraven hebben? Als je steeds moet denken dat ‘we de middenklasse geen pijn mogen doen’, of toch wil proberen je achterban te pleasen, dan pak je als politicus je verantwoordelijkheid niet en zijt ge een ruggengraatloze, moedeloze politicus.”

Matthias: “(zucht) We weten niet wat er op ons afkomt. Misschien draait de economie volgend jaar weer op volle toeren en heeft de begroting een meevaller. Maar ja, het kan ook dat we nog moeilijke jaren voor de boeg hebben.”

Matthias: "We besparen 120 miljoen euro op de overheid – ook op onze kabinetten. Vorige legislatuur hebben we al 8% afgestaan van ons loon. Aan geen enkele andere Vlaming vragen we trouwens op dit moment om loon af te geven en wij hebben dat wel gedaan. Dat levert trouwens niet de miljoenen op die mensen misschien denken.”

Nu verdedigt u uw akkoord met vuur. Maar tijdens uw septemberverklaring was dat toch wat … minder.

Matthias: “Was het weer saai? Misschien ben ik ook gewoon een persoon met een saaie persoonlijkheid.”

Zijn woordvoerder schudt hard het hoofd: “Matthias is niet saai, hoor.”

Matthias: “Hij moet dat zeggen (lacht). Ik zou graag wat enthousiasme overbrengen op de Vlamingen, maar ik ben geen showbeestje – eerder een techneut. Je moet je dus voorstellen hoe beschaamd ik was om uit een doos te kruipen om mijn vriendin ten huwelijk te vragen.”